Categorie: Communicatie

Een kwalitatieve vertaling? De juiste tools!

Marie Hélène de CannièreAuthor Marie Hélène de CannièrePosted on 30 augustus 201724 november 2020Categories Communicatie, Vertalen, ZakelijkTags , , , , , , , , , ,

Déesse doet steevast een beroep op de aanpak die – naar onze bescheiden mening – in al onze opdrachten het verschil maakt: de juiste mix van menselijke en technische tools. Het eerste vertaalt zich in nauw overleg, het tweede voornamelijk in het efficiënt inzetten van onze CAT-tool.

Overleg bij de vertaling

Een case die we recent schetsten, is een schoolvoorbeeld van het belang van overleg. In dit geval bestond het overleg uit twee luiken: Continue reading “Een kwalitatieve vertaling? De juiste tools!”

De boekenplank van Déesse 6: Taal is Business van Frieda Steurs

Sébastien DevogeleAuthor Sébastien DevogelePosted on 10 augustus 201621 november 2016Categories Communicatie, ZakelijkTags , ,

Ik pik een oude draad weer op, namelijk die van de boekenplank van Déesse-reeks. Onlangs las ik Taal is Business van Frieda Steurs. Taal is Business wil een antwoord bieden op de vraag waarom taal nu zo belangrijk is voor bedrijven en bij uitbreiding, voor de economie. Een interessante vraag, aangezien veel bedrijven het belang onderschatten van helder taalgebruik, zowel intern tussen collega’s en diensten, als extern ten opzichte van klanten en afzetmarkten.

Sterke punten

Wat positief is, is dat het boekt leest als een trein. Het kost je luttele uren om het uit te krijgen. Korte, krachtige zinnen geven bondig en duidelijk de achtergrond van de auteur mee. Inhoudelijk biedt het boek een heel breed overzicht van het belang van taal voor bedrijven en de economie. Het is opgebouwd rond een aantal thema’s en doorspekt met vele voorbeelden van hoe het kan en hoe het niet moet. Die opbouw draagt bij tot een vlotte lectuur.

Maar bovenal heeft Frieda Steurs de verdienste dat ze met al haar goede en slechte voorbeelden duidelijk weergeeft waarom taal nu precies zo belangrijk is voor de economie. Waarom Apple zo moeilijk voet aan de grond kreeg in de Aziatische wereld, terwijl IBM dankzij een doordachte taalstrategie veel gemakkelijker die markten penetreerde. Volgens Frieda Steurs begint alles met een duidelijke – eentalige – terminologie. Als je handleidingen in één taal al niet eenduidig kan opstellen door een gebrek aan terminologische duidelijkheid, wat wordt het dan in je meertalige communicatie? Een kleine ramp, inderdaad. Met verwarring en zelfs fouten tot gevolg. Bedrijven als Caterpillar ontwikkelden een geheel eigen woordenboek, precies om de communicatie binnen het bedrijf goed op de sporen te zetten, op zijn beurt de basis voor een heldere communicatie ten opzichte van derden, en dus klanten.

Het boek biedt bovendien ook een overzicht van een aantal talige opportuniteiten voor de ondernemers onder ons, netjes gepresenteerd op een dienblad. Neen, de taalindustrie is nog lang niet dood. Ook in onze sector wordt volop geïnnoveerd en geïnvesteerd.

Minder sterke punten

Het boekt vertoont wel een aantal minpunten, weliswaar op microniveau. Zoals ik hierboven al schreef, leest het boek als een trein, maar de auteur neemt daarbij her en der wel een binnenwegje. Los van de bijzonder jammere foute spaties (machine vertaling, Euronews uitzendingen, software toepassingen …) zet de auteur de lezer soms wat op het foute been. Als we even kijken naar de sector die ik het beste ken, namelijk die van de vertaling, dan merk ik toch een paar vreemde dingen op.

Vertaalcapaciteit

De auteur stelt zo onomwonden dat een vertaler 2700 woorden per dag kan verwerken. Zonder enige nuance is dat een gevaarlijke stelling. Inderdaad, 2700 woorden is vaak haalbaar. Soms haalt een vertaler zelfs meer dan dat: 3500 à 4000 is een niet zo uitzonderlijke dagprestatie. Maar veel hangt af van het soort van tekst, van de moeilijkheidsgraad. Er zijn dagen waarop een vertaler maar 1500 woorden haalt. Literaire teksten, slecht opgestelde handleidingen, teksten die bijzondere beperkingen vergen (bijvoorbeeld publicaties, wegens plaatsgebrek) zijn even zovele factoren die het vertaalproces soms aanzienlijk vertragen. Een vertaalklant die Taal is Business leest, kan er abusievelijk van uitgaan dat een vertaler in alle omstandigheden een kleine 3000 woorden per dag kan vertalen. Quod non.

Frieda Steurs maakt terecht ook gewag van CAT-tools en waagt zich aan een beknopte uitleg over de werking van deze vertaalhulpmiddelen. Let wel, CAT-tools mag je niet op één hoopje gooien met machinevertaling (of automatische vertaling). CAT-tools vertalen niet zelf, tenzij de vertaler een stuk tekst ooit manueel heeft vertaald en heeft opgeslagen in zijn vertaalgeheugen, en de CAT-tool dat automatisch terugvindt. Een CAT-tool is dus geen (of beter: niet noodzakelijk) een ‘Google Translate’! Waar Frieda Steurs wel een beetje uit de bocht gaat, is in haar bewering dat een vertaler zijn vertaalgeheugen spekt via alignering. De term is misleidend. Via alignering vul je een vertaalgeheugen inderdaad aan, maar dan wel omdat je een bestaande vertaling die nog niet in het geheugen zit, als het ware koppelt aan de originele tekst. Wanneer je eenvoudigweg vertaalt met een CAT-tool, dan aligneer je strikt genomen niet. Een CAT-tool haalt gewoon alle zinnen uiteen en biedt de vertaler voor elke zin (‘segment’ genoemd) de mogelijkheid om zijn vertaling toe te voegen. Voor een boek dat hamert op terminologische eenduidigheid kan zoiets wel tellen, me dunkt.

Conclusie

Behalve een paar ruwe randjes, is het een heel toegankelijk en leesbaar boek, met een uitgebreid en nuttig overzicht van de taalindustrie anno 2016.

 

 

 

Belgisch-Nederlands versus Nederlands-Nederlands

Sébastien DevogeleAuthor Sébastien DevogelePosted on 4 december 201519 januari 2017Categories CommunicatieTags , ,

Jaja: u leest het goed. Er bestaat wel degelijk Belgisch-Nederlands en Nederlands-Nederlands. De ene variant hoeft daarbij geen dialect te zijn van de andere. Geen van beiden vormen fout taalgebruik. Let wel: ik heb het hier niet over het zogenaamde ‘Verkavelingsvlaams’ in de zin van ‘doede ne keer de deur toe’. Nee, ik heb het over perfect aanvaardbaar Standaardnederlands, dat gewoonweg anders gebezigd wordt in België dan in Nederland.

 

Ervaringsdeskundige

Ik werk regelmatig in Nederland om er training te geven aan tolken en om er tolken te certificeren, en telkens opnieuw kom ik naar huis met nieuwe voorbeelden van taalgebruik dat toch anders is. Vlamingen ‘rekenen kosten door’. Nederlanders ‘declareren’ die kosten. In Vlaanderen kun je iets aan je broek hebben, terwijl je in Nederland toch sneller iets aan je been hebt. En nog een voorbeeldje: daar waar wij in Vlaanderen moeten oppassen voor werfverkeer, moet je in Nederland het werkverkeer goed in de gaten houden. Als u even voor uzelf denkt, dan zult u ongetwijfeld deze klassieker wel kennen: daar waar een Vlaming ‘betaalt met de kaart’, ‘pint’ een Nederlander eenvoudigweg. Subtiele verschillen soms, die bovenop de verschillen in de zogenaamde realia komen, verwijzingen naar een concrete werkelijkheid. Zo heet een ‘procureur’ in Nederland ‘officier van justitie’.

 

Niet zomaar folklore

Nu denkt u misschien: allemaal goed en wel, maar waarom is dit voor mij relevant? Het lijken toch allemaal slechts weetjes voor de quiz? Welnu, als u zaken doet met Nederland (of als Nederlander, met Vlaanderen), dan bent u zich toch best bewust van deze verschillen. In het beste geval zullen u en uw gesprekspartners iets meer moeite moeten doen om elkaar te begrijpen, maar in het slechtste geval rijst er een misverstand. Ook als u uw marketing richt op het andere taalgebied, moet u hiermee rekening houden. U wil natuurlijk dat uw boodschap meteen aanslaat, want daar doet u het immers voor. Daarbij moet u dan wel vermijden dat diezelfde boodschap als vreemd of onnatuurlijk wordt ervaren.

 

Hoe verzekert u een vlotte communicatie?

Kijk, als u wil exporteren naar Nederland of naar Vlaanderen en daarvoor brochures of folders laat opstellen, overweeg dan om twee versies te maken: eentje voor Vlaanderen en eentje voor Nederland. Stel uw documenten op in uw eigen taal en laat ze nalezen op schoonheidsfoutjes door een taalprofessional die net zoals u Belgisch-Nederlands of Nederlands-Nederlands spreekt, en laat dat resultaat dan onder handen nemen door een taalprofessional die de andere variant spreekt. Zo bent u er zeker van dat u teksten in handen heeft die aan beide zijden van de grens zullen aanslaan.

 

Jamaar, en al die extra kosten dan?

Ja, inderdaad. Als u twee varianten moet laten opstellen en eventueel moet laten drukken, dan kost dat natuurlijk wel meer. De keuze ligt echter voor de hand. Ofwel houdt u het goedkoper, met één enkele variant, en loopt u het risico dat uw tekst in minstens één taalgebied niet aanslaat en u dus verloren kosten heeft gemaakt. Ofwel maakt u iets meer kosten (maar toch niet zo gek veel meer) en kunt u de twee taalgebieden echt goed bewerken. Het sop is de kolen zeker waard.

 

Waar vind ik hierover informatie?

Wel, www.taaldatabank.be biedt al een heel stevige en vooral overzichtelijke basis.

 

 

O, en kijk zeker niet raar op als een Nederlander u zegt dat u kunt ‘meelopen’ naar het station of de parkeergarage. U zult zich niet noodzakelijk in het zweet werken. ‘Lopen’ is in Nederland volkomen normaal in de zin van ‘stappen’ of ‘wandelen’.